Sevgili öğrenciler, grafik çeşitleri ve grafikler arasında dönüşümler yapma konu anlatımı sayfamıza hoş geldiniz. Grafik çeşitleri ve grafikler arası dönüşümler orta okul kademesinde bütün sınıflarda var olan bir konudur. LGS sınavında da grafikler ve birbirine dönüştürülmesi ile ilgili her sene soru çıkmaktadır. Konu anlatımı yazımız aşağıda yer almakta olup, anlatımı dikkatli bir şekilde incelemenizi önerir, hepinize başarılar dileriz.
Grafik Çeşitleri ve Grafikler Arasında Dönüşümler Yapma Konu Anlatımı
Aşağıdaki yazılarda, grafik çeşitlerinin neler olduğu, birbirlerine göre üstünlüklerinin ne olduğu ve hangi durumlarda tercih edilmeleri gerektiği, grafiklerin birbirlerine nasıl dönüştürüldüğü ayrı ayrı anlatılmaktadır.
Grafik Çeşitleri Konu Anlatımı
Sütun Grafiği
Bu grafikte verilere karşılık gelen sayıları gösterirken sütunlar kullanılır. Grafiğe sütun grafiği denmesinin nedeni de budur.
Sütunlar dikey ise grafik; dikey sütun grafiği, sütunlar yatay ise grafik; yatay sütun grafiği olarak isimlendirilir. Genellikle dikey sütun grafiği tercih edilir.
Bir olayda “en fazla” veya “en az” gibi durumlara dikkat çekilmek isteniyorsa, sütun grafiği tercih edilir.
Yukarıdaki grafik dikey bir sütun grafiğidir.
Yukarıdaki grafik ikili dikey sütun grafiğidir.
Yukarıdaki grafik yatay sütun grafiğidir.
Çizgi Grafiği
Grafik çizilirken, verilere karşılık gelen noktalar işaretlenir, daha sonra bu noktalar düz çizgiler ile birleştirilerek grafik tamamlanır. Grafiği çizerken çizgiler kullanıldığı için grafiğe çizgi grafiği denmektedir.
Bir olayda “artışlara” veya “azalışlara” dikkat çekilmek isteniyorsa, grafik olarak çizgi grafiği tercih edilir.
Yukarıdaki çizgi grafiği bir veri için çizilmiş, tekli çizgi grafiğidir.
Yukarıdaki çizgi grafiği, ikili çizgi grafiğidir.
Daire Grafiği
Daire üzerinde çizilen bir grafiktir. Bir bütünü oluşturan parçalar, bir daire üzerinde belli dilimler ile gösterilir. Çizilirken daire kullanıldığı için de ismine daire grafiği denmektedir.
Bir bütünün parçaları hakkında en iyi fikri veren grafik çeşidi, daire grafiğidir.
Grafikte daire dilimleri ve bu dilimlerinde açıları bulunur.
Daire grafiği oluşturulurken doğru orantıdan faydalanılır.
Yukarıda bir sınıftaki kız ve erkek öğrenci sayısını gösteren bir daire grafiği görseli yer almaktadır.
Grafikler Arasında Dönüşümler Yapma Konu Anlatımı
Verilen bir grafiği başka bir çeşit grafiğe çevirebiliriz. Örneğin sütun grafiği ile verilen bir veriyi, daire grafiğine veya çizgi grafiği ile verilen bir veriyi sütun grafiğine çevirmek mümkündür.
Bu çevirmeler yapılırken uygun olan dönüşümlerin yapılmasına dikkat edilmelidir. Bu uygunlukların neler olduğunu her bir grafik çeşidinin hangi durumlarda tercih edilmesi gerektiğini yukarıda anlatmıştık. Tekrar hatırlatacak olursak;
Sütun Grafikleri; en fazla , en çok, en az ve benzeri durumlara dikkat çekilmek istendiğinde,
Çizgi Grafikleri; artışlara, azalışlara veya değişimin olmayışına dikkat çekilmek istendiğinde,
Daire grafikleri de; bir bütünü oluşturan parçalar arasındaki ilişkiye dikkat çekilmek istendiğinde kullanılması uygun olan grafiklerdir.
Sütun Grafiğini veya Çizgi Grafiğini Daire Grafiğine Çevirme
Aşağıda örnekler yardımı ile bir grafiğin bir başka çeşit grafiğe nasıl çevrileceğini anlatacağız. Dikkatlice inceleyiniz.
ÖRNEK:
Grafik: 5 arkadaşın bir günde çözdüğü soru sayısı
Yukarıdaki sütun grafiği LGS’ye hazırlanan 5 arkadaşın bir günde çözdükleri soru sayısını göstermektedir. Verilen sütun grafiğini daire grafiğine çevirelim.
ÇÖZÜM: Verilen grafiği daire grafiğine çevirmek için önce çözülen toplam soru sayısını bulmamız gerekiyor.
Grafiğe göre; Ali 80, Ayşe 50, Can 130, Pelin 80 ve İpek 20 soru çözmüştür. Öyle ise toplam;
80+50+130+80+20 = 360 soru çözmüşler.
Daire grafiğinde merkez açı 360 derecedir. Merkez açıyı çözülen soru sayısına bölerek daire grafiğinde 1 sorunun kaç derece ile temsil edileceğini buluruz.
360 derece : 360 soru = 1 çıkar. Yani 1 soru daire grafiğinde 1 derece ile gösterilecektir.
Şimdi 5 arkadaşın çözdükleri soru sayılarına göre daire grafiğinde kaç derece ile gösterileceklerini bulalım:
Ali = 80 soru = 80 derece
Ayşe = 50 soru = 50 derece
Can = 130 soru = 130 derece
Pelin = 80 soru = 80 derece
İpek = 20 soru = 20 derece
Elde ettiğimiz bilgilere göre bu 5 arkadaşın çözdükleri soru sayılarının daire grafiği ile gösterilmesi aşağıdaki gibi olacaktır.
Daire grafiğini oluştururken bir sıra yoktur. Yukarıdaki daire grafiğinde Ali’yi yeşil renk dilim ile göstermişiz. Ali’nin bir tarafında Pelin, diğer tarafında Ayşe yer almış. Bu sıranın bir önemi yoktur. Ali’nin yan taraflarına diğer isimleri koyabilirdik. Kim için hangi rengi kullandığımızın da bir önemi yoktur.
Daire grafiğinde önemli olan dilimlerin merkez açılarının doğru şekilde hesaplanması ve doğru şekilde gösterilmesidir.
Farklı renkler kullanmak zorunluluğu yoktur fakat; farklı renkler kullanılarak oluşturulan grafikler daha çok dikkat çeker ve farklılıkları ortaya koyar.
Daire Grafiğini Sütun Grafiğine veya Çizgi Grafiğine Çevirme
Daire grafiğini sütun grafiğine veya çizgi grafiğine çevirebiliriz. Bunun için daire grafiğinin tamamına veya merkez açısının ölçüsü bilinen bir dilimine karşılık gelen nesne miktarının bilinmesi gerekmektedir. Aşağıda bir örnek üzerinde daire grafiğini sütun grafiğine çevirelim.
ÖRNEK:
Yukarıdaki daire grafiğinde bir çiftliğe ekilen arpa, buğday ve pirinç miktarları gösterilmiştir. Buğday ekilen alan 40 dönüm olduğuna göre, arpa ve pirinç ekili alanların kaç dönüm olduğunu bulup, sütun grafiği ile gösterelim.
ÇÖZÜM: Önce arpa ve pirinç ekili alanların kaç dönüm olduğunu bulalım.
Buğday ekili alan 40 dönüm olarak verilmiş ve daire grafiğinde 100 derece ile gösterilmiş.
100 dereceyi 40’a bölersek 2,5 sayısını buluruz. Bu da bize daire grafiğinde 1 dönümün 2,5 derece ile gösterildiğini söyler. Öyle ise;
90 dereceyi 2,5’a bölerek arpa ekili alanı buluruz ki bu da 36 dönüm,
170 dereceyi 2,5’a bölerek pirinç ekili alanı buluruz ki bu da 68 dönümdür.
Şimdi bulduğumuz bu verileri sütun grafiği ile göstererek çözümü tamamlayalım. Sütun grafiği aşağıdaki şekilde çizilir.
7.Sınıf Konu ile ilgili test çözmek için tıklayınız.
8.Sınıf Konu ile ilgili test çözmek için tıklayınız.
